Dom Jegierski

Dom Jegierski, położony przy ul. Parkowej 2 w Białowieży, to duży, piętrowy budynek zbudowany w 1904 roku według projektu Józefa Iwanowicza Nosalewicza, architekta Głównego Zarządu Dóbr Apanażowych. Budynek znajduje się tuż przy wejściu do Parku Pałacowego od strony wschodniej.

Dom Jegierski jest murowany z czerwonej cegły, dwukondygnacyjny z poddaszem, ustawiony na cokole z granitowych ciosów. Ma prostokątny rzut z ryzalitami w elewacji wschodniej i zachodniej. Arkadowy gzyms wieńczący z dwukolorowej cegły otacza bryłę budynku. Okna mają prostokątny wykrój, zamknięty łukiem odcinkowym z ceglanymi nadprożami, a pod oknami parteru znajdują się prostokątne płyciny z dekoracją z cegieł ułożonych na sztorc. Pod oknami drugiej kondygnacji widoczne są uskokowe gzymsy parapetowe na ceglanych wspornikach.

Elewacja wschodnia (frontowa) jest wieloosiowa i symetryczna, z dwoma jednoosiowymi ryzalitami wejściowymi zwieńczonymi schodkowymi szczytami. Część środkowa elewacji jest czteroosiowa z wąskimi prostokątnymi płycinami między oknami, biegnącymi przez obie kondygnacje. Boczne części elewacji są trójosiowe. Elewacja zachodnia jest wieloosiowa i niesymetryczna, z dwoma ryzalitami po bokach – północnym trójosiowym i południowym czteroosiowym. Na osiach ryzalitów znajdują się schodkowe szczyty. Między ryzalitami, podobnie jak na elewacji wschodniej, znajdują się podłużne płyciny między oknami, biegnące przez obie kondygnacje. Elewacja północna ma po środku dwuosiowy ryzalit zamknięty schodkowym szczytem, natomiast elewacja południowa ma po środku jednoosiowy ryzalit. Budynek jest nakryty niskim dachem czterospadowym, pokrytym blachą. W połaciach wschodnich i zachodnich znajdują się facjatki, a poddasze nakryte jest dwuspadowymi daszkami okapowymi z krzyżującymi się belkami w szczytach.

Początkowo budynek służył funkcjonariuszom polowań w Puszczy Białowieskiej, czyli jegrów (strzelców), co wyjaśnia jego nazwę. W północnej części obiektu mieścił się urząd pocztowo-telegraficzny, który działał tam do dziś.

Podczas I wojny światowej w Domu Jegierskim znajdowała się miejscowa komendantura. W okresie międzywojennym budynek służył jako siedziba starostwa białowieskiego oraz sądu grodzkiego, który w 1938 roku przeniesiono do Hajnówki. W lutym 1921 roku w budynku ulokowano komendę powiatową policji państwowej, a po zniesieniu powiatu białowieskiego w 1922 roku, pomieszczenia te zajmował posterunek policji państwowej. Po wojnie, od 1944 roku, w tych samych pomieszczeniach mieścił się posterunek policji państwowej, który na początku lat dziewięćdziesiątych został przeniesiony do nowego budynku przy ul. Sportowej.

Podczas okupacji radzieckiej (1939-1941) w południowej części budynku znajdowała się placówka odpowiedzialna za dostarczanie drewna saperom z Puszczy Białowieskiej. W okresie okupacji niemieckiej (1941-1944) Dom Jegierski pełnił funkcję aresztu, najpierw użytkowanego przez Batalion Policyjny nr 322, a następnie przez żandarmerię. W areszcie przetrzymywano mieszkańców Białowieży i okolicznych wsi podczas śledztw prowadzonych przez gestapo oraz osoby przeznaczone na śmierć przez hitlerowców. Te wydarzenia upamiętnia tablica pamiątkowa na budynku.

W 1957 roku w południowej części budynku ulokowano siedzibę Rejonu Lasów Państwowych w Białowieży, który funkcjonował tam do września 1959 roku. Następnie pomieszczenia zajmował Ośrodek Szkoleniowy Lasów Państwowych, organizujący kursy specjalistyczne oraz szkolenia ogólnokrajowe. Od 1978 roku pomieszczenia te zajmuje Dom Dziecka.

Obecnie w Domu Jegierskim znajdują się 1- i 2-osobowe pokoje gościnne Nadleśnictwa Białowieża.

Ozdobą budynku jest duże gniazdo bocianie, założone jeszcze w okresie międzywojennym. Chociaż w 1992 roku spadło ono podczas wymiany pokrycia dachu, bociany odbudowały je w kolejnych latach.

Budynek jest okresowo remontowany. Ostatni kapitalny remont przeprowadzono w 1998 roku, obejmujący część zajmowaną przez urząd pocztowy i automatyczną centralę telefoniczną, uruchomioną 29 grudnia 1982 roku. W lipcu 1998 roku przed budynkiem ułożono chodnik z polbruku, który wymieniono podczas przebudowy ulicy Parkowej latem 2009 roku. W maju 2001 roku wymieniono drzwi wejściowe do urzędu pocztowego.

oprac. Piotr Bajko